BTYB - Những năm gần đây, cùng với phát triển kinh tế, nâng cao đời sống mọi mặt, xã Tân Hương huyện Yên Bình luôn quan tâm, chú trọng gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc Cao Lan khi nhận thấy nhiều nét văn hóa truyền thống, đặc trưng của dân tộc này ngày càng bị mai một theo thời gian.

Xã Tân Hương là địa phương có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm gần 60%, trong đó chủ yếu là người dân tộc Dao và Cao Lan. Trước đây việc truyền dạy và lưu truyền văn hóa dân tộc Cao Lan tại địa phương chủ yếu cho những người có sở thích, năng khiếu thông qua hình thức nắm bắt trực quan, truyền miệng.

Những năm gần đây, để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Cao Lan, xã Tân Hương đã huy động sự tham gia của nhân dân, đặc biệt là vai trò trung tâm của nghệ nhân dân gian, người có uy tín am hiểu về văn hóa dân tộc. Thông qua họ để gây dựng phong trào, hình thành các đội, nhóm văn nghệ dân gian, tổ chức các lớp tập huấn, truyền dạy văn hóa dân tộc Cao Lan bằng các giáo trình, kế hoạch phát triển cụ thể.

Bằng cách làm này, từ năm 2015, xã Tân Hương đã tổ chức ra mắt Câu lạc bộ (CLB) dân ca các dân tộc đầu tiên của xã tại thôn Khe Gầy. Năm 2018, với mục đích tập hợp thu hút các hạt nhân văn nghệ của xã tham gia vào công tác sưu tầm, bảo tồn các làn điệu hát dân ca các dân tộc trên địa bàn, CLB Văn hóa dân gian thôn Khuôn La, xã Tân Hương, huyện Yên Bình đã được thành lập thu hút đông đảo thành viên tham gia. Hàng tháng, các CLB Văn hóa dân gian tổ chức sinh hoạt 2 - 3 lần, luyện tập chuẩn bị cho các đợt giao lưu hội diễn văn nghệ. Đến nay, các CLB đã sưu tầm và phục dựng được nhiều làn điệu dân ca, dân vũ của dân tộc Cao Lan như múa xúc tép, múa chim gâu, múa hái bông, múa tra hạt và múa phát nương… Những làn điệu dân ca, hát Sình Ca và nhiều điệu múa được các CLB khôi phục và gìn giữ, hiện thường xuyên biểu diễn trong các lễ hội, liên hoan văn hoá, văn nghệ các cấp trong và ngoài xã.

Thực hiện Dự án 6, Chương trình mục tiêu quốc gia về bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, kế hoạch tổ chức lớp truyền dạy lĩnh vực văn hóa phi vật thể huyện Yên Bình, từ năm 2022 đến nay, xã Tân Hương đã rà soát và đăng ký thành lập 2 đội văn nghệ dân gian dân tộc Cao Lan với gần 100 thành viên tham gia sinh hoạt và được hỗ trợ kinh phí hoạt động; mở 3 lớp truyền dạy tiếng nói, nghệ thuật trình diễn nghệ thuật dân gian dân tộc Cao Lan cho 77 học viên. Hoạt động của các CLB, các lớp truyền dạy đều được cán bộ chuyên môn của xã và nghệ nhân ưu tú Lạc Tiên Sinh, nghệ nhân Nịnh Thị Từ bám sát, truyền dạy bằng cả tâm huyết và niềm trăn trở.

Gánh vác trọng trách mang những nét văn hóa truyền thống, các bài hát, điệu múa dân gian truyền lửa cho nhiều thế hệ sau cùng chung tay thắp sáng, gìn giữ và phát huy, Nghệ nhân ưu tú Lạc Tiên Sinh chia sẻ niềm tự hào: “Không cứ người Cao Lan mới biết hát Sình ca. Hiện nay ở Tân Hương người Kinh, người Dao trong xã cũng đều biết hát Sình ca. Các lớp học truyền dạy ở xã không chỉ dành riêng cho người dân các thôn Khuôn La, Khe Gầy, mà thu hút người dân ở các thôn lân cận, học sinh là con em các dân tộc trên địa bàn xã. Các học viên ngày càng tiến bộ trong quá trình sinh hoạt CLB, đã phân biệt được các điệu múa đặc sắc, biết sử dụng các nhạc cụ phù hợp, hát được những bài hát của dân tộc Cao Lan như: hát sình ca, hát đối, hát giao duyên... Tôi chỉ mong sao cho lớp trẻ hiểu để biết tự hào về cội nguồn dân tộc, từ đó biết giữ gìn truyền thống văn hóa, thêm yêu quê hương, đất nước mình”.

 Không chỉ quan tâm, chú trọng vào các điệu múa, hát dân ca, phục dựng các nghi thức, phong tục tập quán, lễ hội truyền thống, người dân Cao Lan thường xuyên được xã Tân Hương tuyên truyền, khuyến khích mặc trang phục dân tộc, nhất là trong những sự kiện như cưới, hỏi, lễ hội... Trang phục dân tộc Cao Lan đơn giản nhưng hài hòa, đủ màu sắc thiên nhiên, có nét riêng không giống một dân tộc nào. Phụ nữ Cao Lan mặc áo nối thân, từ hai tay áo đến giữa ngực và lưng màu hồng, màu đỏ, phần dưới áo là màu chàm hoặc đen, lưng thắt hai dải vải màu xanh, đỏ, tím vàng như cầu vồng bảy sắc buông xuống dài ngang váy tạo sự hài hoà, đẹp mắt. Đồ trang sức, phụ nữ Cao Lan đeo từ 1 đến 3 vòng cổ, tay đeo 1-2 vòng, có chùm dây xà tích. Tất cả đều bằng bạc trơn hoặc khắc hoa văn đơn giản.

Những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Cao Lan xã Tân Hương đã và đang góp thêm một phần quan trọng vào kho tàng văn hóa phi vật thể của tỉnh Yên Bái. Đó là niềm tự hào để mỗi người dân nơi đây luôn trân quý, gìn giữ, bảo tồn và phát huy.

Bà Hầu Thị Hồng - Phó Chủ tịch UBND xã Tân Hương cho biết: “Xã Tân Hương luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi cho Nghệ nhân ưu tú Lạc Tiên Sinh thực hiện truyền dạy tiếng nói, nghệ thuật trình diễn dân gian dân tộc Cao Lan tại địa phương. Đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để người dân trong xã chung tay gìn giữ, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Việc mở các lớp truyền dạy, duy trì hoạt động của các câu lạc bộ, các đội văn nghệ văn hóa dân gian là hoạt động cần thiết và quan trọng góp phần khôi phục, bảo tồn, lưu giữ văn hóa truyền thống, nâng cao chất lượng, kỹ năng trình diễn dân gian dân tộc Cao Lan và hình thành sản phẩm văn hóa gắn liền với phát triển du lịch huyện Yên Bình, phục vụ tốt hơn nhu cầu của du khách khi đến tham quan, trải nghiệm cuộc sống, văn hóa, phong tục của bà con bản địa”.

Với nhiều hoạt động văn hoá, văn nghệ đặc trưng, cùng công tác sưu tầm, nghiên cứu, bảo tồn, truyền dạy cho thế hệ trẻ của các nghệ nhân dân gian, sự chung tay, vào cuộc của cả hệ thống chính trị và người dân xã Tân Hương, đồng bào dân tộc Cao Lan cùng với các dân tộc thiểu số khác trên địa bàn xã đang tích cực góp phần làm phong phú đời sống văn hoá, tinh thần của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn tỉnh./.